Αφρόψαρο στα φουσκονέρια..

Zήσιμος Λορεντζάτος

Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Χριστιανισμὸς παύει νὰ εἶναι πίστη ἢ τρόπος ζωῆς -ὁ ἄριστος βίος τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων- καὶ γίνεται ἰδέα, φαντάζει γιὰ μένα τὸ ἴδιο ἂν εἶσαι χριστιανὸς ἢ ἄθεος. Ὅπως παράλληλα φαντάζει τὸ ἴδιο ἂν εἶσαι ἰδεαλιστὴς ἢ ὑλιστής, σύμφωνα μὲ τὴν ὁρολογία τῆς νεότερης εὐρωπαϊκῆς φιλοσοφίας. Ἀφρόψαρα τοῦ νοῦ ὅλα αὐτά, ποὺ δὲν κατεβαίνουν ποτὲ στὰ μεγάλα βάθη τῆς ζήσης μας. [collectanea 325]

Ὅταν σκεφτόμαστε χρησιμοποιοῦμε πάντα τὴ λογικὴ ἀνάλυση -δὲν μποροῦμε νὰ κάνομε διαφορετικά -δὲ θὰ μπορούσαμε διαφορετικὰ νὰ ἀνταλλάζαμε ἢ νὰ μεταδίναμε τὴ σκέψη μας. Φτάνει ὡστόσο νὰ μὴ λησμονᾶμε πὼς γιὰ τὴν ἀληθινὴ φιλοσοφία ἡ ἀνάλυση τελικὰ ἐμποδίζει τὴν κατανόηση⋅ ἀναλύοντας ἡ ἀνάλυση μένει στὸ ἀκατανόητο - ἀπὸ ἕνα σημεῖο καὶ πέρα ἀναχαράζει ἢ μηρυκάζει. [ collectanea 319]

Ἡ καταδίκη τοῦ Γαλιλαίου διάγραψε στὴν Εὐρώπη τὴν τροχιά της καὶ τώρα ἔφτασε στὴν ἄλλη ἄκρη, ὅπου καταδικάζει ὁ Γαλιλαῖος τὸν ἄνθρωπο ποὺ τολμάει νὰ πιστεύει στὸ Θεὸ τοῦ Ἀβραὰμ (non des philosophes et des savants). Ἐμεῖς ἐδῶ γιατί νὰ παρακολουθήσομε καὶ σὲ αὐτὸ τὴν Εὐρώπη; Μήπως δὲ μείναμε ἔξω -τὸ 17ο αἰώνα- ἀπὸ τὴν καταδίκη τοῦ Γαλιλαίου; Πῶς τώρα νὰ συμπορευτοῦμε μὲ τὴν Εὐρώπη στὸ ἀντίθετο; Τί δουλειὰ ἔχομε ἐμεῖς στὸ ζήτημα αὐτὸ μαζί τους; Καὶ στὴν Ἱερὴ Ἐξέταση μείναμε ἀπέξω (ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔμεινε ἀπέξω). Καὶ σὲ ἄλλα πολλά. Γιατί νὰ μὴν κοιτάζομε τὴ δουλειά μας; Ἢ μήπως δὲν ἔχομε δουλειά; Ἢ μήπως δὲ μᾶς φτάνουν τὰ δικά μας μαζεμένα λασπόνερα καὶ ἡ διχόνοια πού, ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Σολωμοῦ, μᾶς κομματιάζει τὰ τζιέρια; [collectanea 321]

«Συνεχίζουμε τὸ ὄνομα ἑνὸς ἄνισου τόπου, ποὺ ὑπάρχει πολὺ περισσότερο στὸ χρόνο παρὰ στὸ χῶρο, καὶ γι᾿ αὐτὸ ἡ μοίρα μας δὲν καταλαβαίνει τὴ μοίρα τῶν λαῶν τοῦ χώρου, ἀλλὰ κλώθεται ὁλοένα τριγύρω στὸ ἄλυτο πρόβλημα τῶν δυὸ διαστάσεων. Εἴμαστε οἱ μνηστῆρες τοῦ χρόνου καὶ οἱ καταδικασμένοι τοῦ χώρου. Σήμερα περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη φορὰ θὰ πρέπει νὰ συλλογιστοῦμε μήπως μέσα στὴν ἐποχὴ ποὺ μπαίνουμε δὲ μᾶς ἀπομένει ἄλλο ἐμπόρευμα ἀπὸ τὴν πνευματικὴ ἐπίδοσή μας... Ἡ δική μας ὀρθόδοξη παράδοση τῆς Ἀνατολῆς -ἄμεσα ἢ ἔμμεσα- ἔδωσε στὴ Δύση ὅ,τι βαθύτερο ἀκριβῶς ἔχει νὰ παρουσιάσει ἐκείνη πνευματικά. Καὶ ὅταν λέμε δική μας δὲν ἐννοοῦμε πὼς ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες δώσαμε στοὺς ἄλλους τίποτα ἢ πὼς ἡ ὀρθόδοξη παράδοση ἀνήκει σὲ μᾶς, εἶναι ἐθνικὴ ἡ φυλετική, ἀλλὰ πὼς ἐμεῖς ἀνήκουμε σὲ αὐτὴ κατὰ τὸ ποσοστὸ ποὺ γινόμαστε ἡμεῖς, λαὸς ἅγιος Χριστοῦ, καθὼς ἔγραφε ὁ Φώτιος ἀπὸ τὴν ἐξορία (Ἐπιστολὴ 126), καὶ μόνο κατὰ τὸ ποσοστὸ αὐτό, ὅσο τὴν ἔχουμε ἢ τὴν ἀκολουθοῦμε, μποροῦμε τὴν ὀρθόδοξη παράδοση νὰ τὴ λεμὲ δική μας; ποτὲ ἐθνικὰ ἢ φυλετικά.» 
(Μελέτες, Ἀθήνα, Ἐκδ. Γαλαξίας, 1967, σελ. 17 καὶ 160)

Zήσιμου Λορετντζάτου-Collectanea

Χρήστος Γιανναράς-Ορθοδοξία και Δύση

https://alopsis.gr/alopsis/lorentz.pdf